CARPAN: Ngantos

 

LALAKE’ ganeko napet dhadhana marena nengale lake’-bine’ abel-gumbel e babana kajuwan. Bannya’ oreng se ta’ nengale karana ahelm kakabbi. Sampe’ polisi-polisi ta’ nengale keya ja’ badha na’ poto Adam tengkana para’ padha’a kalaban katoronanna ajam.

Se lalake’, sakone’-sakone’ magarjeng, sakone’-sakone’ magarjeng. Magarjeng ma’ gunna gan sakone’. Se babine’ sakone’-sakone’ maebir. Sakone’-sakone’ maebir. Maebir ma’ gunna gan sakone’. Dha’ essa’ mathok. Dha’ essa’ epathok. Tadha’ tegguna. Lalake’ ganeko sajan dhalem napet dhadhana.

Salaen napet dhadhana, lalake’ ganeko gunna sanggup akepek ban agigep. Karettegga ngowap. ”Mandar arassa’a se samporna keya, se ta’ daddiya caca! Oreng rowa mandar lekkasa ambu. Mandar todhusa ka ajam.”

Aba’na gunna mesem kadibi’an. Ca-kancana takerjat ngabas tengkana se molae gella’ gunna ngabas ka attas. Akepek-kepek kadibi’an. O-tao mesemma agalibiran kadibi’an.

Tadha’ ojan, tadha’ angen, mesem kadibi’an. Badha se ngoca’ duli pangajiyagi. Mon paggun edina. Tolos! Lalake’ se molae gella’ ngalamon, enga’ ka oreng e penggir jalan, apangrasa ta’ nyaman dibi’. Abali ka kamarra.

Lalake’ ganeko taresna dha’ settong oreng bine’ raddin. Badanna bagus onggu, lu’-bilu’na badanna nyangke’ ka pekkeranna. Lalake’ ganeko atemmo e pasar kalaban babine’ ganeko. Lalake’ ganeko entar ajuwal dara, se babine’ entar maebir jajuwallanna, tape ta’ paju-paju. Lalake’ ganeko esto ban neser.

Abasanna, babine’ ganeko mellassagi. Nampa cangkem kadibi’an, ajuwal wa’-buwa’an. Pao, jambu, ban geddhang. Marena ajuwal dara, lalake’ ganeko nyander. Adha-kandha. Lu-dulluna atanya argana wa’-buwa’an se ejuwal.

”Iya, ca’na se melleya, ja’ rengan wa’-buwa’an bannya’ macemma. Mon areya dha-modha. Areya sakelona gunna lema ebu, la tobuk akael. Tape mon se larang, sela makatagiyan, rangrang sareyanna,” babine’ ganeko aru-garu tabu’na. Lalake’na gunna aonggu’.

”Engko’ nyoba’a paona. Mon manes, melleya. Mon ta’ manes, menta’a. hahaha…”

”Ngala’ nyamanna dibi’ pera’...”

”Kan se nyaman ka aba’ dibi’ se esare,” lalake’ ganeko ngerra’ pao. Pendha akael. ”Ba’na ta’ asakola?” Se lake’ ganeko atanya.

Se babine’ akepek. ”Engko’ tadha’ se abandhai. Sakola’an larang,” lalake’ ganeko gunna gu’-onggu’an. Lalake’ ganeko melle sakelo pao se paleng manes. Lalake’ ganeko pas mole. Samarena ganeko, lalake’ ganeko lako atemmo e pasar.

Pan-barampan bulan abit marena ganeko, lalake’ ganeko epamondhuk ka kottha. Sabellunna mangkat ka pondhuk, darana ejuwal kakabbi. Salaen nyambi dara, lalake’ ganeko agandhu’ pangaterro atemmo se raja. Tape are ganeko, babine’na tadha’, kare barungnga. Pan-barampan wa’-buwa’an bucco’ akalathagan. Oreng-oreng barung se badha e seddi’na paggun emo’ kalaban kalakowanna. Nanenge jajjuwalan.

Maos jugan

• Perjalanan dan Perjuangan Dakwah
• Konsonan Alos & Dhammang
• Karnaval Never Ending Soud System
• Nyamana Budhu’na Keban

Lalake’ ganeko aromasa badha se elang. Terro taowa, tape todhus se atanya’a. Lalake’ ganeko mole kalaban berra’ pekkeran sampe’ dhapa’ ka pondhugga paggun kapekkeran. Lalake’ ganeko katon ta’ perna badha e pondhugga karana lako enga’ ka babine’ ganeko. Olle saminggu e pondhugga, lalake’ ganeko buto abalanja. Kodu ka pasar. E pasar ganeko bingong nape se ebelliya. Daddina gunna alengleng daddi sapasar.

Seddheng olle ennem kale poterran -maske ta’ apoter ka kangan malolo, bila lesso ajalan, ambu, abali, dhapa’ pole ka se gella’ melle es. Ajalan pole, sambi nyare-nyare nape bai se kera bisa maloppa dha’ babine’ se agantong dhalem pekkeranna. Tape paggun ta’ nemmo. Malere jalanna bila dhapa’ ka barungnga wa’-buwa’an. Pola badha pao, jambu, rambutan, ban apel, se kerana bisa nambai berra’ pekkeranna. Tape paggun ta’ nemmo. Aba’na pon lesso se apoterra pole. Dhalem pasar, oreng pon molae rangrang. Lalake’ ganeko gunna bisa agaru cethagga.

Lalake’ ganeko pangara pon abaliya ka pondhugga. Lesso ban lapar pon badha. Barusa. Tape aba’na gi’ terro nyareya sakaleyan laggi’. Ajalan dhari lowar pasar akantha se gi’ buru dhateng gella’. Ajalan lelere. Ngabas epateppa’ dhari settong barung ka barung se laen. Ta’ mella’ matana gerrang. Ajalan lelere.

Oreng bannya’ se tacengnga’. Dhapa’ ka paddu bara’ dhaja, barungnga wa’-buwa’an, lalake’ ganeko nengale oreng babine’ ta’ adhung-kodhungan. Gunna akaosan, bujella gi’ ta’ etopowe. Lalake’ ganeko nyander.

Anganga keng ta’ asowara.

”Ba’na ta’ usa atemmo sengko’ pole. Sengko’ sapora. Sengko’ todhus. Ba’na sateya santre…”

”Arapa ma’ laju cara jareya? Badha apa ro?”

”Sengko’ sateya ta’ gunna ajuwal wa’-buwa’an edhinna’. Sengko’ ajuwal seyang-malem. Daddina kaso. Kadhang sampe’ tengnga malem gi’ neng-naneng karana oreng melleya buwana sengko’.”

”Iya kan nyaman mon paju. Etembang ta’ paju sakale, ngantos malolo. Tadha’ se melleya, gunna co’-bucco’ bariya.”

”Molana la abit sengko’ ajajjuwal seyang-malem. Tape mon gi’ e pasar dhissa’ gunna ban minggu nanenge e kottha. Polana ca’na paman edhinna’ bannya’ oreng buto, kakorangan se nanengana. Engko’ esoro nginep sakale, esoro ajuwal buwa edhinna’ sakale. Engko’ alako cara reya polana otang oreng towa se raja. Lamba’ ca’na, oreng towana sengko’ lako ajudhi, pas mate. Embu’ ta’ sanggup keya, daddi apate sakale. Engko’ epakane mon paman, daddina sengko’ ekaana’ ban sateya kodu majari tang-otang jareya. Iya sateya sengko’ ajuwal wa’-buwa’an seyang-malem.”

”Argana seyang-malem padha?” Lalake’ ganeko mareksa. Babine’ ganeko aonggu’ asella mesem. Babine’ ganeko akarettek. ”Alarangan buwa se ejuwal bakto malem. Aseggerran. Amanesan.”

”Laen!!! Polana malemma. Aganggu oreng tedhung.” Babine’ ganeko mabattal onggu’na dibi’.

”Mon enga’ jareya sengko’ melleya sateya bainan. Malle olle se amodha’an.”

”Mon santre ta’ olle melle malemma. Egigiri keyaena. Santre ta’ olle ajalanan. Seyangnga bai ta’ olle ajalanan, apana pole agalajar malemma. Daddi santre pabajeng ngaji, malle olle bine se raddin ban bagus.”

Maos jugan

• Nyamana Pesse e Bahasa Madura
• Ejaan Dhalem Basa Madura
• Parebasan Madura
• Kerata Basa Madura

”Eya’ pessena. Iya babine’ padhana ba’na!” Lalake’na majar. Babine’ ganeko gunna mesem bak celo’. Lalake’ ganeko abali ka pondhugga nyambi pao ban pettes. Arojak. Marena arojak ecapo’ okoman aberseyan dhuwa’ jeddhing. Kadibi’an. Ta’ ekarassa badha okoman. Senneng abel-gumbel, abulet dhadhana. Ta’ egarassa lessona mon gunna aberseyan dhuwa’ jeddhing maske mot-lomodda aebuwan taon ta’ esekka’ sakale.

”Bali’ olle okoman etembang bula ta’ bisa atemmo kalaban dika,” oca’na sambi nyi-nyanyiyan.

Aberseyan jeddhing mare para’ magrib. Marena gi’ eolok pole etambai kalaban okoman maca sorat Yasin pa’polo settong sambi soko nonggal.

”Mon gunna pa’ polo settong, kene’. Sabab mesemma dika ta’ kabitong,” oca’na dhalem atena. Pa’polo settong Yasin ganeko ekalenyem dhalem dhuejjam. Langsung maso’ ka kamarra pas noles sorat se etojjuwagi dha’ babine’ ganeko. Acareta samarena mole dhari pasar olle okoman.

”Tape mon gunna okoman ta’ kera berra’ sanape, se paleng berra’ bila dika elang, ta’ etemmo kabarra otaba dika badha eadha’anna bula tape ta’ mesem ka bula. Talka dhadha bula.”

Sorat ganeko e pakerem ka oreng se ajuwal jindhul, se lebat e budhiyanna dhaporra pondhuk. Babine’ mesem, agella’ dibi’ maca sorat ganeko. Are ganeko babine’na ta’ bisa males sorat ganeko. Ta’ tao se malessa, todhus ka tolesanna dibi’.

Polana tadha’ balessanna, are pasaran toleyanna, lalake’na acareta berra’ pekkeranna ngamba’ balessan sorat dhari babine’na. Are ganeko babine’na paggun ta’ males, gunna makerem pao sakelo ebaddhai palastik. Settong pao gunna atoles ”Pasabbar”.

Seyang-malem lalake’na ganeko noles sorat. Esellae tolesan-tolesan Arab ban paggun epakerem ka oreng se ajuwal jindhul se biyasa lebat e budhiyanna dhaporra. Balessanna paggun pao ”Engko’ ta’ bisa noles sorat”.

Settong bakto lalake’ ganeko ngarte maksodda ajuwal buwa seyang-malem. Mon seyangnga biyasa ka pasar, gunna kaangguy matabar. E pasar bannya’ oreng se nabar. Bannya’ se messen. Sampe’ ambu ngantri.

Lalake’ gunna atanya, ma’ ta’ abala dhari sabban. Tape lalake’ ganeko paggun esto ban taresna. Ta’ bisa ngambuwagi sagampang mowang bigina otaba kole’na pao sabban are se ekeremmagi. Balessanna pao aropa pao ”Enggi. Sapora.” Lalake’ ganeko bingong karana jawabanna pendha’ parana. Tape pao-pao se badha tolesanna ta’ tao ekakan. Pao ganeko paggun epakompol molae dhari se lu-dullu sampe’ are ganeko. Dhari taresnana. Pao se dhapa’ lu-dullu pon bucco’. Ca-kancana ngamenco. Ekoca’e gendheng.

”Ja’rengan pao massa’ edina, ya bucco’. Lamarina abauwan,” ca’na kancana.

Lalake’na ganeko bingong. Nemmo akal. Pao ganeko ejemmor. Malle kerreng. Pao berrit ganeko ta’ olle elang. Paggun kodu badha. Ta’ olle elang. Elang settong, nyaba tarowanna.

Lalake’ ganeko acareta ja’ pao se ekeremmagi gan sapalastik, se badha tolesanna dhari babine’na ta’ tao ekakan. Epapolong.

”Sabab bula terro apolonga ban dika. Kalaban bula maca tolesanna dika e pao ganeko se dhari adha’, rassa kerrong bula pendha badha obadda.”

Pon bannya’ ca-kancana se tao, ja’ lalake’ ganeko apacaran babine’ se adagang seyang-malem. Seyangnga adagang buwa e pasar, malemma buwa e romana. Oreng se melle bila malem biyasana gunna lalake’, adha’ caretana babine’ melle. Pajat pan-barampan pengurus pondhuk badha se tao. Okoman ta’ sanggup maambu tengkana.

”Kaula ambu pon ta’ ka pasar. Kaula gunna ngerem sorat. Ta’ oneng atemmo. Kaula abit pon ta’ nengale ka roba raddinna. Kaula samangken kerrong parana, keng ecegga, tako’ pondhuk juba’ nyama. Kaula gunna noles sorat.” Alasan ganeko paggun ta’ etarema. O-tao oreng towana dhateng. Menta lalake’ ganeko kaangguy epakabin. Lalake’ ganeko gi’ sempat noles sorat ka babine’na.

”Mandar badha’a kasempadan kaangguy bisa odhi’ abareng dika. Bula paggun esto ka dika. Bula tao, babine’ se esadhiyagi ka bula, pajat santre keya, tape ate bula paggun ka dika.”

Aeng matana babine’ ganeko ngaremmes e dhuwa’ padduna matana. Dhuare ta’ bisa ka pasar. Karana berra’ pekkeranna. Dhuare ganeko babine’ adu’a sopaja salamet. Maca sorat dhari lalake’na ali-bali. Aeng matana paggun ngaremmes.

Lalake’ ganeko abala ka oreng towana kaangguy mekker baramma se daddiya nyaman ban abajanga istikhara gallu malle ta’ kasta e budhi are. Marena abajang istikhara lalake’ ganeko asapora ta’ bisa odhi’ kalaban babine’ santre se pon abit bakal epajudhuwa maske ta’ epabakale.

Orang towana narema alasan ganeko, karana alasanna badha istikharana. Oreng towana parcaja ka ana’na ban ta’ bangal kaangguy maksa’agi karana bila ta’ nyaman dhari lamat dhalem istikhara mon paggun epaterros gunna mababaja ka budhina. Lalake’ ganeko amet kaangguy mangkat pole ka pondhuk.

Lalake’ ganeko mangkat noro’ motor se laju nojju ka pasar. E jalan nengale oreng abel-gumbel e babana kajuwan. Lake’-bine’. Akantha ajam. Dhapa’ ka pasar pon seppe. Lalake’ toju’ e barung ngadhep ka barung pajuwallanna pao kalaban noles sorat.

”Bula paggun ngantos dika.”

 

Kediri, Tellasan Reyaja 1436 H

*Mat Toyu menangka pangarang buku Kerrong ka Omba', Embi' Celleng Ji Monentar, Sokana, Ngejung