SAKELEM alako gabay. Nangga’ tandha’ sa’are benteng ban lodruk samalem. Are sanonto
aropa’agi are kaangguy masang tadabbun, se aropa’agi masang terop, terpal,
bidhik padhaporan. Terop ganeko epasang etaneyanna khusus monggu tamoy bine’an.
Salaen kaangguy anaonge tamuy bine’an, taneyan se asambung kalaban palemper
ganeko kennenganna bin-kabin e are ahad kalebun, se pon kare tello are. E paddu
bara’ dhajana badha labang saketheng, se dhimma pangantan lake’ bakal lebat,
nyongkem dha’ sadhaja mattowa. Tempadda tamoy lake’an badha e tabun dhaja, se
aropa’agi pamengkangnga dhibi’. Pamengkang ganeko aropa teggal se bannya’ bungkana nyeorra, geddhang tor
sabrang, tape bungkana
geddhang erabas tor bungkana
sabrang pon edhabu’ ekala’ sabrangnga, tantona tana-tana se mandhugul pon
eparata. E teggal ganeko pon epasange terop keya, saenggana bila ngampar lama’
ta’ buk-marobuk, mandhugul. Epaddhu mor dhajana manjeng jugan labang saketheng
palebadanna tamoy lake’ se bakal namoy e are sennenna kaangguy abungae Sakelem
ban binena kalaban ngejung tor nabur pesse.
E
are ganeko tantona pon bannya’ oreng long-nolonge, karana kabar Sakelem alakowa
gabay pon ngombar molae tellasan ramellan sabellunna, Sakelem ngolong
pananggalan pon lema taon sabellunna, ngonjang tandha’, najaga, terop ban
but-parabut pon dhutaon sabellunna, saenggana pananggalanna ekolong keya.
Dhalemmanna dhutaon neko, Sakelem se ekaeding ja’ bakal alako gabay edu’ume
roko’ mon reng-oreng. Tape sabellun ganeko, Sakelem pon gasek entar ka gabay.
Gasek nayub e man-dhimman, gasek eberri’ penjung mon galandang. Nape pole bila
ekataowe Sakelem dhateng, tor kateppadan gi’ andhi’ wit famili ban se alako
gabay, tantona se epaletho’ onggu kejunganna. Nape pole bila nemang bisanna
oreng se alako gabay ganeko. Bila Sakelem ongga ka (panggung) panayuban se
badha e tengngana panamoyan, pas matoron tandha’ tello’an kaangguy ngejung
ales-balessan. Tantona Sakelem pon asadhiya pesse saebuwan, dhuibuwan, lema ebuwan, kaangguy
eselpettagi ka dhadhana tandha’na.
Bakto ganeko, e
romana, Sakelem asongko’ celleng se tenggina
sakelan korang dhunyare. Akalambi thak-kothak tor sarong bathek kembangan tor
sandhal Lily. Saestona rasogan (songko’, kalambi, sarong) ganeko eangguy
re-sa’arena, eangguy e are ganeko polana gi’ banne daddina. Sakelem gunna
nalektegi se masang terop, nalektegi oreng-oreng se pon padha long-nolonge, se
pa’-mateppa’ pen-napen se ngaresnges eabas. E are ganeko keya, parabut
padhaporan se bakal eguna’agi ka’-ngangka’ pon dhapa’ ka romana Sakelem kalaban ebuwa’ pikep.
Parabut padhaporan ganeko molae dhari pereng, cangker, kantos talam kaju, panengtengan pereng se bisa
maso’ lema pereng, baddhana pangangka’anna
kalembin. Parabut Gabay, molae tadabbun, padhaporan, ban lama’ ganeko nyewa ka
kalebun Sok Lancar se pajat kalonta andhi’ parabut gabay. Sounna ngonjang “Bintang
Karteka”.
Maos jugan
- Carpan: Amempe
- Elangnga Pangajiyan
- Prediksi Jalur Kereta Api Madura
- Bilis-Bilis Ngangko’ Kakanan
- Agantong Kakapper Sabellun Pajjar
Tadhabbun
ganeko epasang e taneyan se sambung kalaban palemperra Sakelem ban e pasang e
teggal se bakal etempati tamoy lake’an. E taneyan, e are ganeko gi’ epadhuwa,
karana bakal tempati tamoy lake’an ban bine’an, se bakal eguna’agi akad-nika.
Taneyan ban palemper epesa kalaban tabir
kaen, saenggana lake’an ban bine’an ta’ saleng lerek, ta’ saleng abas.
Are
pon aban, oreng-oreng agariyuk kalaban sadhaja meler se biasa ekakandha sabban
arena. Roko’ Cap
Tampar se atoles Oetama Parjuga (atoles
mereng) e kole’na
roko’na. sassarap ban kobi pon molae gella’ etator, ebagi ka reng-oreng se
long-nolonge. Sapi se esambelliya pon epangger ebabana sokon, kalaban damar
kambang badha e buntegga bungkana
sokonna.
“Ma’
acora’ ojana...” Oca’na oreng se nyergu’ roko’. Owa’na akaleplap e adha’na
mowana.
“Ganeko
gunna ondhem. Lebada. Anaongana bula ban dika se long-nolonge edhinto malle ta’
sajan panas.” Oca’na Ke Endin.
“Mon
polana ta’ kera pon mare esonson. Sanajjan dhukonna tadha’ dhiya, ganeka pon
mare ekarembak e dhalem pon.” Sawodda se laen. Reng-oreng pon padha apangrasa
ja’ Sakelem ta’ terro buddhuwa dhalem alako gabay. Tantona sadhaja dhukon pon
ecabisi kaangguy menta aeng, menta lente, menta kom-koman otaba can-bacan se
masalamet tor mabajra aba’na epareppa’na alako gabay.
“Ta’
ganekona.” Owa’ roko’na nyaleot ka le’erra polana angen se dhari paddu mordhaja
maguli janur-janur ban dhaun-dhaun se gi’ ta’ erabas.
“Mon
polana banne sakeng kobater, sakeng mandhar padha’a bunga bainan.”
“Tantona
pon sabellun-sabellunna se nyare dhukon, mon buru sanonto. Bila se laju
nangkowa. Mon laju nemmo sambi. Mon pas palang, badha oreng se ta’ lebur ka
Sakelem. Enggi randas. Mon ojan sapa entara, gi towan ruma aca-keca kadhibi’an.
Ban sambi mon ojan eteppa’na tandha’ kan korang nyaman keya, akaton ena.”
“Enggi.
Astaba. Dina ma’ dhari dhimma sakale sounna, tandha’na, najagana, kowadhina,
bila pon ojan, biya, daddiya nape ganeko. Banne kose todhus parana, ta’ nyaman
ka tamoy, neser rowa na.” Are sajan aban. Sabangan dara ngacaleleng se attassa
kana nyeor. Esosol kalaban monyena kalaras gaggar, balulugga gaggar tebbugan.
Kana perreng e paddu bara’ lawo’na ngakarethe’. Dhaun-dhaun se pon gaggar abali’tang
ekebbat angen. Pappana tarebung gaggar settong. Palangpengnga tasangsang ka
bungkana kornes se asalendhet ka bungkana mataba.
“Angenna
pendha tandhes.” Sambi ngabas gulina perreng pas alenga’ ka palangpeng.
“Acora’
ekamaen.” Ngeding oca’ cara ganeko, bannya’ oreng se mesem. Sakelem mingkem.
Asandhakep. Mateppa’ konco’na songko’na se loros kalaban konco’na elongnga.
Songko’ ganeko pon biasa eangguy abajang sabban are sabban malem.
“Songko’na
(pa)Man Sakelem pon etapet ganeka’ ne. Patennang. Ganeka badha pon.”
“Adha’
nyaman pon angenna.”
“Aneko
edhinto tabingnga badha se robbu. Maddha lake’an. Bantowagi, tale’e pasepa’.
Manna daggi’ robbu pole.” Sowara settong bine’an dhari padhaporan. Oreng se
masang terop ajing-jijing sakanca’an. Eteret. Esoddul. Esothok. Etaja’. Giliran
sabban paddu. Bila olle sapamanjengngan. Tampar panyekkenna epasang.
Alep-kalep. Sopaja sekken. Ta’ ngalandhut. Ta’ nyandhadhut.
“Enggi
tore, Buk!”
“Maddha
duliyan!” Tello’ lake’an mancal ka dhapor.
“Ma’
tandhes bariya angen ro tanggi.”
“Ba’
coba’an, Nye.”
“Jarengan
ta’ laju oreng senneng kakabbi.”
“Badha
se noro’ bunga, badha enggi se korang narema badha la-balana bunga.”
“Enggi
barinto pajat odhi’. Tadha’ se cara ganekowa, enggi los-loros odhi’. Tadha’
garidhuna sakale.”
“Enggi
mon tadha’ se loros, ta’ egambi’.”
“Buhh
anape tanggi mon ta’ earte’e ban-saromban.”
“Siyah,
sanajjan thok-pethok sakone’ paggun epaksa.”
“Ganeko
panyono’, selleppagi ka lobang se gunna adharis ganeko. Malle gampang
taleyanna.”
“Enggi
pet-selpettagi, ento cellettagi, maddha etaja’a dhari dhiya. Molae gella’
neleng-neleng.”
“Banne,
aneko konco’na bak gambis rowa, daddi pangonco’anna rowa lemmes. Mon
butjeppang, mon ta’ tolges
ketthoganna, gi cara
neko. Konco’na gamba’. Bila epale’-nale’e cara neko, kodu selpettagi, enggi
kare neleng-neleng pera’. Maso’ paggun ta’ maso’. Daddiya nape.”
“Bila
pangonco’anna lemmes, sara se maso’a ya, Min.”
“Enggi
epamaso’a baremmana bila lemmes cara neko. Ta’ mon jalinge se karena kona rowa.
Ta’ usa teggu’ konco’na. gampang sambi panyono’anna. Sanonto ngala’ gampangnga
laju ne. Sela bariya butjeppang teppo, paggun akowadan jalinge.”
Maos jugan
- Huruf-Huruf Telanjang
- Geliat Gerakan Pemuda Ansor Sumenep
- Sepak Bola Adalah Sarana Agar Kita Sejajar di Mata Dunia
- carpan: Nyandha' Caretana Sattar
- Rora Basa Madura
“Baddiyanna
teppo keya, ya Min.”
“Mon
ollena sanontowan alpo’. Gi mon garowa alpo’, gi kobahha onggu. Powa ro!”
“Kemma
neka kopina, Buk!”
“Edhissa’
eyabi’ pon gi?”
“Badha
kare sakone’. Nyambiyagi pole, neser ka
se laen, me’ ta’ melo kobi. Manna ahang, kare long-nolonge pera’.”
“Neser
ka Man Sakelem, manna daddi caca. se nolonge ta’ eberri’ kobi ekowa.”
“Nyambiyagi.
Mon kerana korang. Menta dha’ento pole gi.”
“Kobi
kana’.” Oca’na Wagimin eteppa’na pon dhapa’ ka taneyan.
“Mon
lama’na se taneyan, ngocel eyampar sanonto anape, Lem?”
“Ba
dina laon gallu. Pamare pasanganna terobba. Manna gunna eda’-didda’.”
“Enggi
dina daggi’.”
Samarena
lengser are, pasanganna terobba pon mare, molae dhari taneyan sampe’ ka bundhajana, se aropa’agi
panarema’an panamoyan lalake’an. Dhuwa’ labang saketheng ampon padha manjeng.
Labang saketheng se dhi bara’ (paddu bara’ dhaja) palebadanna pangantan lake’
bila buru dhapa’, se bila acara tandha’, jugan bakal elebadi tamoy bine’an se
bakal nompange otaba mabali tompangan tengka. Bila pon ngamba’i tamoy, Bu
Sakelem ban tan-taretanna bakal ajajar kalaban rasogan se pon esekot sabulan sabellunna.
Labang saketheng se dhi temor bakal elebadi tamoy lake’an, Sakelem ban
tan-taretanna tor jugan Kalebunna bakal ajajar manjeng ngamba’i tamoy, salaen
kaangguy nompange/otaba mabali tompangan pesse ka Sakelem, jugan tantona ngarep
bisa ngejung mabunga Sakelem ban tan-taretanna.
Lama’-lama’
pon eampar. Lama’ epalemper tantona ta’ padha kalaban lama’ se badha e taneyan
otaba teggal se ekagabay patamoyan. Lama’ epalemper se bakal ekennengngana akad
nika elambane kalaban lama’ madane, karana se toju’a egadhiya aropa’agi
pangerengnga bisan se kodu emolja’agi. Tantona pangereng se ngater pangantan
lake’ banne ban-saromban oreng. Nape pole badha basa, bakal matoron
panthong-panthongnga, otaba kombangnga, tantona tuan ruma otaba se narema’a
tamoy ta’ kera nyaba’ oreng se ban-saromban. Mon bisa nyambi pakakas se genna,
se soga’, tantona Sakelem ta’ bakal matoron oreng-oreng thaethe (ban-saromban) kaangguy
ngamba’i tamoy. Sopaja ta’ todhus aba’na. Asabab bin-kabin banne parkara
nen-maenan sanajjan akaton ekamaen.
E
gedung romana Sakelem bannya’ gambar pangantan anyar, gambarra pangantan anyar
se ju’-toju’ saleng abas, gambarra pangantan anyar se nompa’ sapedha lake’na, edhimma
se bine’ gi’ buru ongga kalaban neggu’ cettheng, tor gambarra dara ngaddu
cocco’ e ranca’na bungka’an. Salaen ganeko romana sakelem jugan atoles ca’-oca’
akadi “Mator Sakalangkong Atas Rabuepon”, “Se bunga, Sakelem Sana’ poto toron.”
“Samoga pangantan anyar, daddiya pangantan lanceng-paraban se agiba
kajembaran.” “Langka’ Anyar polo’ Anyar”
tor “SELAMAT MENEMPUH HIDUP BARU”
*Mat Toyu Pangarang buku Embi' Celleng Ji Monentar, Kerrong ka Omba', Sokana, Ngejung.