Saabidda nemor ngartang bume, bannya’
tana bengka lolla tanang. Ka’-bungka’an konyong, bu-tobuwan padha kerreng. Jareya
tandhana nemor kara.
Tape, bila tes-karettes rese’ apapole
esosol ojan derres kabadha’an aoba sakalean. Ka’-bungka’an se konyong nganthang
mergi’, bengkana tana atotop pole. Oreng padisan padha perak sanat atatamena.
Bume ro’om abarengnge oreng tane ananggala.
Sateya tamenan jagung ella saokoran
sakelan tenggina. Baktona osom gura’an jagung. Gura’an se emaksod iyya areya
tana enanggala pole e ella’na lolosan jagung. Agura’ apaguna kaangguy maburbur
tana, malenggu’ jagung otaba tatamenan laenna.
Angga arassa
agi kadaddiyan jareya abareng oreng kabbi e disana. Naleka panas ngennyer
soappa ta’ nembangen. Naleka rebba ngabiru, tatobuwan gumbet, tamenan jangung
bagus, atena Angga bunga kean.
Samolena
amaen saareyan, Angga nangale’e sorat ngalathak e meja amperra. Panasaran apa
essena, sorat jareya ebukka pas ebaca sambi toju’. Nyatana aesse onjangan
salamettan He-Lampahe e disa Masaran.
“Apa jareya,
Angga?” Bapa’na Angga atanya.
“Sorat onjangan He-Lampahe,
Pa’”
“E Masaran
ya, bila ca’na?”
“Malem Jumat dhatengan, Pa’ “ Jawab
Angga.
Bapa’na Angga
nyama dagingnga Pausi, asalla dhari Masaran, tamaso’ na’ potona Ke Bidaddari se
kaonang Ju’ Bidaddari. Pausi nuro’ patoh ka Sera Temor saabidda 20 taonan.
Sateya ella kaparengan dhuwa’ potra. Se sareyang anyama Angga, ale’na anyama
Hairil. Melan Pausi kasambat otaba ajajuluk Pa’ Angga.
Sabban taon
naleka gik buru nembara’, Pausi lako ecapo’ onjangan he-Lampahe e disa asalla.
Sanyatana salamettan jareya ta’ usa onjangan, cokop apangumuman lebat lospeker
otaba corongan. Anangeng Pausi ella badha e disana oreng, maka parlo se
kaenggunan ngirem sorat ka sana’ barajadda se jau. Badha kean se cokop apessen.
Sakabbi’enna ta’ adaddiyagi sala’ settongnga salang aere. Mala ekapojur eberri’
kabar.
“ Ba’na
nuro’a, ya? “ tanya Pausi
“ Enggi, Pa’.
Kaula ce’ terrona se nuro’a. “ jawab Angga.
Pan-barampan
malem angga adhantos tebana malem Jumat. Sampe’
yat-leyaten e dhalem pekkeranna. Baramma bungana akompol ban bala karabat, ban
barama leburra nuro’ anyanye He-lampahe abareng oreng-oreng.
E pekkerana
Angga, He-lampahe coma aropa careta. Bapa’na se lako acareta. Tape, sakejja’
agi careta jareya bakal eabas kalaban mata. Banne
gun eabas, tape elakone ban erassa’agi.
“ Sateya ella are Kamis, ce’ kaburuna
are se soroppa. “ pekker Angga kaburu.
Angga nyeappagi kalambi pote lengngen
lanjang ban sarong celleng karena tellasan. Angga ce’ sanatta se entara ka Masaran.
“Mayu mun
mangkatta. “ ajak Pausi dha’ Angga.
“Ngereng..”
jawab Angga sakaleng ngadha’.
Pausi
ngengkol sapedha dhut-dhutta. Sakerjanan langsung odhi’. Sapedhana Pausi merek
Yamaha unyil barna mera ate. Anggga agunjing nyangketthem.
Dhari Sera
Temor ka Masaran jauna korang lebbi 3 kilometer ka ara temor. Sadhapa’na ka
Dhak Bato, Eng Baja kene’, Pausi abiluk ka dhaja. Sakitaran 300 meter ella
dhapa’ ka Masaran.
Salanjangnga
parjalanan, Angga ngabas paanaban sakongnga. Sanajjan
abak petteng, tape rop-sorop mowa gi’ paddhang abasanna.
Dhapa’ ka
temorra taneyan lanjang, Pausi maambu sapedhana. Angga esoro toron. Sapedhana
etonton sampe’ dhapa’ ka dalemma Ke Ahmat.
“Ba’na, Cong?” Tanya Ke Ahmat.
“Enggi, Nom.” Jawab Pausi.
“Jareya ana’na ba’na ya, sapa
nyamana?” tanya Ke Ahmat.
“Enggi, Nom.
Nyamana Angga.”
“O, iyya.
Mara toju’.” Dhabuna Ke Ahmat
Pausi alonggu e amperra Ke Ahmat, apolong
sataretanan se padha sanat mangkatta dha’ salametan He-lampahe. Sabariya kean
Angga asela e eddhi’na bapa’na. Bannya’ oreng se akompol e dalemma ke Ahmad,
lake’ bine’ towa ngudha padha akompol.
Bakto sekitar
pokol satengnga bellu’, Ke Ahmad mejil dhari dalemma, arasogan pote asenjang
bungo thak-kothak tor akocca celleng Dhari baludru. reng-oreng padha manjeng.
Ke Ahmat menangka jurkonce se kapeng
tello’ se mempen salamettan He-lampahe.
Se kapeng settong eseppowe Ke Subani, eterros agi sareng Ke Ma’sum
menangka oreng seppona Ke Ahmat.
“Ngereng!” dhabuna Ke Ahmat.
Pausi bareng oreng-oreng sabannya’na
padha ngireng Ke ahmat, nojju dha’ buju’ Ke Bidaddari. Buju’ jareya badha e bara’ dhajana dalemma Ke Ahmat
sekitar 200 meter. Buju' Ke Bidaddari tamaso’ disa Palongan. Nangeng jurkoncena
dhari Masaran. Satandugga dha’ asta, Ke Ahmat nojju dha’ Buju’ Bidaddari.
Alonggu asela e tarekka serana Buju’. Para kaom lake’ ngaleng-lenge asta. Kaom
bine’ akompol atempo e kennengngan bak jau dhari asta.
Angga toju’ ta’ jau dhari Ke Ahmat
apolong bareng bapa’na. Sanajjan gi’ kene’, Angga toju’ sepa’ akantha oreng
towa. Nuro’en sepa’na sakabbiyanna oreng se sanat aparnyo’onan. Atena Angga
sajan addreng terro taowa salamettan He-lampahe. Ate ban bandanna ce’ sanatta.
Sabelluna Ke Ahmat ngabidi,
oreng-oreng padha serep. Tadhak se bangal abanta.
“Samangken jagung ampon baktona
gura’an. Ngereng
kaula sadaja areng-sareng aparnyo’onan dha’ Guste Allah samuga ojan epamora,
tatamenan epaberkat, tor kaula sadaja epasalamet dunnya kantos aherat. “ Ke Ahmat apareng peyatoran.
Parnyo’onan emulae kalaban ngerem
pateha se pertama dha’ kanjeng Nabbi, sahabat, para wali, ulama’ tor
oreng-oreng Islam lake’-bine’ se ampon seda. Se kapeng dhuwa’ pateha etojju agi dha’ Buju’
Bidaddari, Buju’ Lanceng tor sadaja asta se badha e sekitaran Buju’.
“ Al-patehah...” dhabu Ke Ahmad amamolan
parnyo’onan.
Salastarena pateha, elanjuttagi
pamaosan AlQur’an sorat Yasin ban tahlil. Sadajana maos areng-sareng kalaban
hoso’. Angga maca kean
sanajjan tengngana sake’ polana abit se asela. So’-mahoso’. Sowara parnyo’onan
agaruwang ka sakobengnga, maso’ nyalenap ka dhalem ate, ngabber ka langnge’
attas.
“Amin.amin…amin.” saot sakabbinna
oreng ngaminin du’ana Ke Ahmat.
Lastarena maos du’a, Ke Ahmat nondhu’
nyeappagi nyanyean He-lampahe. Ngala’ napas epadhalem. Kalaban on-laon nyanyean
He-lampahe emulae:
“HE-LAMPAHE HA’DEM//
SUNGKE LELLANG//
PAHU HA’DEM……”
Nyanyean emaos dhalem kabadha’an
alonggu, elang-ulang. Reng-oreng padha anyanye asareng nyanyeanna Ke Ahmat.
Asalla badan ta’ aguli, dhi-ngabudhi badan nuro’ aguli. Asalla nyanyean
on-laon, dhi-ngabudhi abak santa’.
Saabidda satengnga jam se alonggu, ke
Ahmat maos nyanyean He-lampahe kalaban ngadek. Reng-oreng nuro’ bunte’
salerana.
Ke Ahmat maos nyanyean parnyo’onan
He-lampahe kalaban hoso’. Pada kananna ebukka’ kaadha’, Hastana epergem, badan
aonjan eyara’agi ka asta. Bila hastana semma, pergemman ebukka’. Saka’dhinto,
nyanyean emaos areng-sareng kalaban gulina badan nerowe Ke Ahmat. Elang-ulang e
dhalem bakto se bak abit. Nyanyean parnyo’onan abit, abit parana. Maske abit,
akaton ta’ egaressa. Oreng-oreng anyanye agaruwang, aguli padhana omba’ sagara.
Dhalem hoso’,
raga elang sokma alalana ngabangbang ka langnge’. Ate
masettong ka se Agung.
Angga nuro’ bunte’ gulina oreng.
Saejjaman, gi’ kellar. Dhi-ngabudhi Angga ecapo’ omba’ giugga oreng, Angga
kadhang takepe’ e tengnga hoso’na oreng. Aherra Angga buru ka penggir. Sambi
ngabas kennenganna bapa’na.
Jam noduwagi dha’ pokol satengnga
sapolo. Ke Ahmat malere nyanyean, epalere, epalere, pas ambu. Sadajana serep.
Saallena abak abit, Ke Ahmat ngatore reng-oreng kaangguy alonggu ka langar,
adha’ar tatambi’an se ebakta kaom bine’ aropa dha’aran, wa’-buwa’an, ban jajan
samacemma. Sabatara Ke Ahmat
bubar dha’ dalemma eyerenge sana’ karabatta.
Pausi posang,
polana angga tadha’ e seddi’na.
“Aneka kaula,
Pa’.” Olok Angga.
“ Mayu,nyabis
dha’ Ju’ Ahmatta!” Ajak Pausi sambi nuro’ bunte’ rombonganna Ke Ahmat.
Satandugga
dha’ dalemma, Ke Ahmat mukka’ rasoganna, alonggu ngonjur agagellar sareng na’
potona, adha’ar sasemba’an para tatangga.
“Nyanyean he-lampahe reya,
mun lamba’, careta sampe’ ekaedhing ka Banyuwange maske tak ngangguy corongan.”
Dhabuna Ke Ahmat.
“Enggi,
mandar ekatarema’a, Num.” Jawab Pausi.
“Iyya, amin.”
Dhabuna Ke Ahmat.
Arassa abak
malem, Pausi apametan.
“Abdina
nyu’un pamet, Num, palemana.” Pausi apametan.
“Iyya, senga’
ngastete e jalan!” Dhabuna ke Ahmat.
“Enggi, amin.”
Pausi acabis
dha’ Ke Ahmat, Angga sabariya kean.
Sadhapa’na ke
Eng Baja, ondhem petteng e attas langnge’ notta’e ojan. Derres. Pausi se ta’
ngeba kalambi ojan, alabbu sampe’ kopo. Berkatta pojur ebundu’ plastek. Pauisi
majalan sapedhana on-laon.
Ropana
nyanyean He-lampahe ampon katarema sareng Guste.
*Fathorrazi, S.Pd., Asal
Desa Errabu Kec. Bluto Kab. Sumenep. Guru SDN Sera Temor. Menulis buku ATALA: Belajar Cepat Membaca-Menulis Carakan.