Suwek Pangan yang Dikucilkan

Pangan Madura yang dikucilkan, terlupakan, pangan lokal dan kemandirian
Petani Madura memanen sowek di tegalan

"Tulisan ini kami temukan di tumpukan file lama — seperti ubi sowek yang sering tertimbun di tanah, tapi menyimpan rasa dan sejarah. Ia pendek, tapi jujur. Dan yang terpenting, ia berbahasa ibu kami: Madura."

Minggu ini, redaksi lalampan.com menerbitkan sebuah esai ringan tentang sowek — saudara porang yang tak setenar ubi jalar atau singkong, tapi menyimpan jejak memori, ekonomi, dan selera orang kampung. Dengan bahasa sehari-hari yang apa adanya, tulisan ini merekam pangan lokal yang perlahan menghilang — dari sawah, dari meja makan, dan dari ingatan kita sendiri.

Samangken are Ahad, kateppadan neng ka’dhinto banne coma ondhem, aneka’ ojanna pon nyeram bumena, sopaja ta’ pate panas, namong are katon gi’ asapo’ ondhem e attas langnge’ tantona. Are Ahad Bagi (dhalem are pasaran badha Paeng, Manes, Pon, Bagi, Kalebun) tanggal 10 Sora 1447.

Katon manabi ojan neka, acora’ bakal ta’ bisa mangkat alako, manabi ta’ mangkat alako, tanto bakal ta’ olle bajaran se ka’dhimma bajaran kasebbut bisa epaorop otaba eguna’agi ngobange pan-napan se bisa edha’ar, saestona manabi Madura neka cocok manabi esambut kalaban Polo Obi, aponapa pola, asabab bannya’ obi se tombu, manabi ri’-bari’na namong obi, longga, sabrang, tales, samangken saestona kaula ngajaga para rabu, para maos sadaja meyarsa’agi dhuwa’ tombuwan paneka se ampon bannya’ oreng ta’ ngagali. Ta’ oneng. Sampe’ badan kaula dibi’ jugan buru oneng. Enggi paneka Sobek sareng Lorkong, enggi paneka taretanna Porang.

Maos jugan

Indonesia aropa’agi nagara agraris tor maritime se raja tor lanjang, dhari Sabang kantos Merauke, namong se parlo ekagali enggi paneka, ta’ sakabbiyanna Tanana bisa etamenne padhi malolo. Sapaneka jugan kalaban sabban tawonna ta’ bisa etamenne padhi akadiya magarsare polo padhi se pajat bannya’ tor bisa dhalemmanna sataon paneka bisa namen padhi. Manabi e Madura, manja’, enggi paneka namen padhi, coma bisa e nem bara’, enggi bisa jugan manja’ e panemoran, bila para’ nemora neka manja’ pole, tape tanto paneka kodu nambai aeng kalaban ngonor dhari songai, manabi ngantos ojan malolo acora’ gi’ tadha’.

Sapaneka jugan kalaban tane jagung, coma sakaleyan kantos dhukale tane, saenggana dha’aran dhari padhi tor jagung bisa ekoca’agi ta’ nyokobi. Namong parlo ekagali, ekaoneng ja’ dha’aran banne coma jagung otaba padhi se bisa epadaddi nase’ tor edha’ar. Badha dhuwa’ macemma obi se ampon abit ta’ edha’ar, badha se adhabu antara taon 1957, dha’aran ka’dhinto ampon ta’ pate edha’ar.

Se pertama enggi paneka (obi) Sobek. Kantos samangken Sobek paggun tombu sabban taon, mosem bara’ kantos nemor paggun odhi’, ta’ mellak ka aeng, gampang odhi’. Bungkana akadiya gambar paneka. Sobek bungkana bak celleng, obina jugan coklat para’ cellengnga. Dhaunna antara sobek ban lorkong neka para’ padha’a. Sobek paneka bisa edha’ar akadiya kalentheng, obi item obi biasa, tor tales, cokop kalaban ekolop otaba ekella, badha se adhabu ekella kalaban la’ang sajan nyaman.

Se kapeng dhuwa’ enggi paneka (obi) Lorkong. Sobek sareng Lorkong paneka pajat mirip, para’ padha’a, aneka pajat sataretanan obi. Bungkana lorkong lebbi serdhang, badha se ngoca’ bungkana cong-lacong, bungkana biru (ijo) ngodha, obina lebbi pote, tera’.

Antara Sobek ban Lorkong paneka bigi obina raja bila pon towa, minimal pon padhana cangker otaba saperkemman. Manabi adha’ar settong aneka paggun cokop daddi ora’. Badan kaula jugan ta’ oneng anapa obi paneka ampon ta’ edha’ar, ekaballunagi, pon ta’ ebikes. Ta’ ekaparlo. Samangken bisa ekoca’ mesken manabi ta’ adha’ar berras/nase’. Nase’/berras neka kodu melle dhari nagara laen. Asabab pajat lakar ta’ akor.

Maos jugan

Manabi samangken bannya’ jugan se etamen enggi paneka “PORANG” persis alias padha. Coma porang neka kalenthengnga (katak) badha e attas, akadhiya kalentheng, ja’ mola’a abuwa attas aba, se baba daddi obina se raja, se e attas (katak/kalenthengnga) neka bisa etamen, bila namenna pole.

Para rabu sadaja manabi ngaonenge tombuna tombuwan kasebbut tor oneng cara ngola (amassa’-ngella, ngolop, otaba bisa ekagabay kolek, ngereng same-same apareng oneng, sopaja bisa sampe (kenyang) areng-sareng, saenggana bangsa (wabil khusus Madura) paneka ta’ kakorangan, sarta ta’ todhus se adha’ara obi-obi kasebbut. Dinggal sanajjan ecacca (ekritik epamassa’ sareng media se dhari ka’dhimma bisaos, se ekagabay berita, ja’ dha’aran paneka, enga’ neka-enga’ neka, se penting kenyang).

Adha’ar kan neka namong pa’-ompa’an, adha’ar rojak neka namong dhu-sodhuwan.

sowek, ubi kampung, pangan lokal, Madura, porang, makanan desa, makanan tradisional, agraria, petani, kesejahteraan sosial, food security, suwek, ubi sowek, tegalan, tanah Madura, kebijakan pangan, sosial budaya, Alberta, Toronto, Madrid, Barcelona, teori sosial, ketahanan pangan, alternatif beras, pangan minoritas, pertanian tradisional, kemiskinan desa, identitas lokal, Indonesia rural life, makanan lokal Indonesia, lalampan, careta, sanja', puisi, carpan

Posting Komentar

Lebih baru Lebih lama

Formulir Kontak