Carpan: Andharun


 

E SETTONG malem, bakto bulan gi' ngetek e budhina ondhem, reng-oreng Toteker epatakerjat kalaban settong kadaddiyan. Amarga e malem ganeko aropa’agi malem se ekaramattagi kalaban toronna andharun.

Bannya' oreng ngoca' andharun bakal toron dhari langnge' sabellunna peleyan kalebun korang tello' are. Sabagiyan oreng partaja ja' bakal bajjra ban ontong callon kalebun romana se etengga'i andharun ganeko. Sabab reng-oreng amasteyagi ja' ganeko se bakal daddiya pemimpin disana dhalemmanna lema' taon kaadha'.

Tape, sapa se nyangka ja' oreng-oreng Toteker bannya' se ragu kalaban andharun se toron ka romana Mat Tasim. Karaguwanna masyarakat nyolbu' amarga dhalem karettegga atena arassa tadha' bandingnga kaamanan se ampon erassaagi saabidda Kalebun Buwatnan mimpin disana. Ba' sajana aman mon kalebun ekenneng Mat Tasim? Karettegga atena reng Toteker kabannya'an.

"Mon sengko' asemma’an mele se loar. Apa pole ca'na sabagiyan keaji, andharun malemma nengga' ka romana Mat Tasim." oca'na Hasan ka Misbah.

Maos jugan

"Tape sengko' ragu Mat Tasim bakal daddi kalebun, San. Polana apa, masyarakat la kadung nyaman kalaban kaamanan kalebun se towa." Misbah alonca' dhari lencak, mate'e anggay se aca'-lonca' e tana.

"Iya, kaamanan lakar se otama. Tape kalaban toronna andharun gella', ta' bisa epongkere, ban kabannya'an kalebun se daddi ediya kalaban tandha-tandha edhatenge andharun." Sakadar masteyagi oca'na, Hasan acareta pan-barampan kalebun se ampon kalebat e Toteker.

Ca'na oreng kona, andharun aropaagi mustekana disa se bakal kaloar e ban-sabban peleyan kalebun. Ta' sakabiyanna oreng bisa nengale ka andharun se toron dhari langnge'. Andharun ganeko ngolbu' dhari budhiyanna ondhem kalaban sonar se terak. Ban-sabban andharun se toron ka disa acem-macem. Badha se padhana tellorra ajem, badha jugan se padhana sonarra damar tarongkeng se telabat terak, ganeko  ekaandhi' pamor disa se raja.

Ngalesserra angen bakto malem magumigil sampe' ka tolang-tolang. Hasan ban Misbah se ajaga malem e partelon lorong apo'-sapo' sarong. Marga ajaga kaamanan ban bagussa peleyan, pan-barampan panthong callon se dhuwa' kalebun ganeko menta sopaja tadha' oreng se maso' ka romana masyarakat kaangguy nyeram sorat soarana kalaban pesse se ta' sabarampa.

E dusun Tempong bagiyan bara' songay, ta' sakabiyanna meleya kalebun se towa massena la nyepcep pae’-manessa kalebun Buwatnan. E daja lorong masyarakat dissa' banya' paggun ka kalebun towa, se eteggu' Misbah. Bida ban se lao' lorong, se sagrup ban Hasan, ngoca' terro arassa'ana eber kalaban kalebun anyar.

Cem-macemma cara sopaja bisa ngamannagi soarana pendukung ma'le ta' nyengla kapeleyan laen ella padha elakone. Tamaso’ e sabban malem, saellana mare isya', para pendukung se dhuwa' kalebun ganeko padha aparnyo'onan e romana callon bang-sebang. Nyo'on kabellasanna Guste Pangeran sopaja hajadda etekkani.

Esettong parembagan, dhadhana Buwatnan arassa panas saellana ngeding kabar andharun se nengga' ka romana Mat Tasim. Atena ngalengsang, aba'na posang, ban aromasa pekkeranna ta' tennang.

"Ma' bisa andharun rowa entar ka romana Mat Tasim?" Atena aguli, abareng ban pello cellep se nyapcap dhari dhaina.

"Baramma neko, Bun. Ma' pon badha kabar andharun toron ka romana Mat Tasim?" panthongnga se asongko' tenggi maelang pekkeranna Buwatnan se bang-ngalebang.

Seyal dhadhana, tenggi nyabana. Ca'-oca' ganeko sajan magulek essena badanna. Buwatnan apekker, ba' pagguna masyarakat mele aba'na ka angguy daddi kalebun pole?

Salanjangnga Buwatnan daddi kalebun, masyarakat Toteker lakar nyaman tedung nyaman ngakan. Lakar bidha ban e disa-disa laen e setti'na. Sanajjan e disa laenna sabban malem banya' se kaelangan sape, e Toteker aman. Ta' perna badha settong masalah se majuba' aba'na saabidda daddi kalebun.

Buwatnan lakar ekoca' bajing kona. Masalah kaamanan tanto bisa eandhallagi. Apa pole mo'-ramo'na bajing ban maleng ella padha eteggu' kabbi kaangguy ta' aganggu keamanan disana.

"Masala ganeko ja' kose kala' sossa. Payakin, ganeko urusanna bula," Buwatnan malebbet kasossaanna panthongnga kalaban oca' ganeko.

Sanajjan oca'na Buwatnan akaton ce' dhammangnga, paggun bai e atena agundhal kalaban sangka-sangka se juba'. Pekkeranna berra', arassa ta' koat maelang seyalla aba'. Masse Buwatnan ella dhuwa' kale daddi kalebun ban tabukte ajamin kaamanan e masyarakat, tantona paggun badha settong-dhuwa' oreng se ta' senneng ban nyaman kalaban kapamimpinanna aba'na e disa. Apa pole kalaban badhana kabar andharun maso' ka romana Mat Tasim, tanto daddi kasempadan oreng-oreng se ta' senneng ka aba'na kaangguy ngajak masyarakat sopaja mele Mat Tasim daddi kalebun.

Bulan ngalemba' e attas nyeor. Angen ngalesser ngosap mowana Buwatnan se apello. Masse malem ganeko ebbun toron bak santa’, sanyatana ta' bisa nyelleppi bun-embunanna Buwatnan se ngalkal.

"Baramma bai carana, sengko' kodhu mennang pole." oca'na kalaban dhadha se duljeddulan, ekembange pekkeranna se aca'-ranca' kassannagi.


Maos jugan

***

Berruy tanges asella cerreng matakerjat masyarakat Toteker. Tanges ganeko asomber dhari romana Mukarrab. Binena agulur e tana, ta' andhi' ora' masa tao sapasang sapena se badha e dhalem kandhang kare lampadda.

Tadha' se tao baja apa sapena epakaloar maleng. Sakadar sangka, sape ganeko elang rakera pokol tello' malem. Asabab, ca'na Mukarrab, aba'na ajaga sapena sampe'  pokol dhuwa' malem, ban ngalle ka romana masa ojan toron pokol dhuwa' lebat saparapat.

"Palang neko, palang." Binena se agulur asoara kalaban ate se peddi.

Gariungnga oreng se entar ka Mukarrab aengerran ban monyena mano' se acok-paleccok e kajuwan. Dhadhana oreng Toteker bakto ganeko padhana se esapo'e mardha. Kakobateran se laen-laen terbi' akadiya tombuna arta’, sajan are atamba gimbal dhaun-dhaun kasossaan seagabay aba'na ngetter.

Kabadhaan ganeko malekko mowana panthongnga Mat Tasim. Barammaa bai, kadaddiyan ganeko ta' laen aropaagi settong ancaman dha' kapartajaanna masyarakat se bakal meleya Mat Tasim. Reng-oreng se terro ngoba’ana eber kalaban kalebun anyar mekker dhukale. Elangga sapena Mukarrab aropaagi settong tandha ja' dha' budhi are mon Mat Tasim daddi kalebun kaamanan disa bakal rosaga.

"Baramma neko, ma' pon ta' aman pole?" Sala settong pendukungnga Mat Tasim atanya dha' sakancaanna se laen se padha buambu e barung.

"Sanonto bula mang-mang. Bula ban le' Mat Tasim gi' sapopo, mon ta' nyocco ale' bula ta' nyaman. Mon pas mele ale' ban etakdirragi mennang, sape me' pas elang," bibirra maccong makaloar okossa roko'.

"Barinto bai, maddha payakin Mat Tasim bakal daddi ban mabajjra disa. Sabab ca'na Ke Ruhan, callon kalebun romana se emaso'e andharun sakone' bannya' paggun ma jejjer kaodi'anna rakyad," satengkes oca' ganeko masekken kayakinan se molae gella’ ngaropos.

***

E romana, Mat Tasim ta' nyaman ngakan. Parembagan kene' raja se molae sabban ekamusyawara padha epasettong dhalem kasossaan e dhadhana. Aba'na buru lugalluna alonca' ka parpolitikan disa, ban ta' tao bannya' baramma tajemma siasad tong-settongnga oreng kaangguy ngaolle kajembaran.

Kabadhaan ganeko tantona madengdeng pekkeranna, apa pole kalaban dhatengnga kabar ja' sabagiyan pendukungnga ampon badha se abiluk ka Buwatnan, sajan masake' cethak.

Masse nga' ganeko, aba'na gun coma bisa pasra. Agantongngagi kabajjraanna dha' Guste Pangeran ban dha' andharun se ella ekakabar maso' ka romana.

Bidha ban Buwatnan, lekka’ sanonto tugas kapamarentaan disa badha e koasana PJ, paggun bai aba'na toron langsung ka masyarakat se ecapo’ kasossaan. Agambarragi aba'na andhi' pangesto se talebat raja dha' kaamananna disa.

Tello' oreng panthongnga epatoron ka lapangan kaangguy nolonge nyare sapena Mukarrab se elang.

"Mon bula paggun ngestowagi kaamanan rakyat. Barammaa bai, neko se otama," oca'na Buwatnan dha' masyarakat se padha nolonge nyare sape.

"Enggi, Bun. Mon bula paggun ka dika."

"Nape pole bula ban reng dusun Tempong se bagiyan dhaja lorong paggun ka dika pole. Bula ta' terro emo'a nyare sape mon pas kalebun e disa diya ekenneng reng laen," Misbah majumenneng aba'na ja' bakal ta' nyengla ka peleyan se laen.

Para' saare masyarakat se nyare sapena Mukarrab, tape paggun tadha' tandha-tandha sape ganeko etemmoa. Pokangnga padha nyelo, aba'na padha lessoh. Are ampon sorop e bara'. Reng-oreng se nyare sape gi' badha e babana gunung Rampong kalaban ate potos asa.

Sabagiyan oreng bannya' se mole, sabagiyan pole paggun masekken aba' kaangguy nyare sape ganeko sampe' etemmo. Sajan jau tengka'na Buwatnan ban masyarakat alebati jalan se orem e penggirra gunung. Ta' mekker palangnga aba'na, se paddhang baramma carana sape ganeko lekkas etemmo.

Ta' abit, masa mare Maghrib, sape se esare ganeko etemmo e babana kaju palengbang se rampa’. Sapena Mukarrab makettek akadiya sape gerring, amarga colo’na ebet-bet kalaban ban.

"Senga ta' kalebun Buwatnan nyare sape neko ta' kera etemmo."

"Enggi. Lakar andhi' pangesto se raja mon kalebunna."

Kabar etemmona sapena Mukarrab langsung maenger kabadhaan neng e disa. Sabagiyan oreng nebbak ja' Buwatnan bakal daddiya kalebun pole.

Ta' sakadar ganeko, se molae sabban Hasan ce' yakinna ja' kalebun sanonto bakal ekenneng Mat Tasim, sanonto aba'na mangmang. Ba' benderra andharun daddi tandha ja' bakal mamennanga callon se romana etengga'i andharun?

***

Buwatnan yakin saellana kadaddiyan e romana Mukarrab, aba’na bakal mennang e peleyan kalebun. Rakyad kadhung partaja ja’ gunna Buwatnan se bisa ajaga kaamanan disa. Maka kaangguy ngaolle soara se bannya’, Buwatnan madhateng pole maleng sorowanna kaangguy arosak pendukungnga Mat Tasim ban kapartajaanna rakyat dha’ andharun.

Sabellunna mangkat, Buwatnan menta sopaja tello’ maleng ganeko ngastete makaloar sape andhi’na tatanggana Mat Tasim. Maleng sorowanna mangkat dha’ temor alebati ombut se talebat rombu.

Buwatnan jeng-manjeng e babana kaju jate ngabas tello’ maleng ganeko se ngendep-ngendep e perreng. Saellana ganeko, aba’na ngetter kalaban kalowarra andharun se ngolbu’ dhari attas langnge’ nojju dha’ romana Mat Tasim. Aba’na seyal, pekkeranna ta’ tennang. Ba’ mennangnga aba’na epeleyan kalebun?

 

*Helmy Khan laher e Toteker, Tang-Batang. Lebur noles careta pandha’ ban sanja’. Pan-barampan tolesanna ampon tayang e media cetak ban online. Salaen noles, aba’na jugan akompol e Komunitas Semenjak ban Bhisat Sumenep, tor ngabdi e Nasy-atul Muta’allimin Gappora Songennep.

Posting Komentar

Lebih baru Lebih lama

Formulir Kontak