"To,
bâ'na tao...."
"Sèngko'
satèya bhingong...."
"Arapa
polè, Tar...? Tolak atanya maèntèng sambi nyerghu' roko'na sè ta' abândrul
(banderol). Roko' sè èbelli dâri tokona bhuk Hos. Arghâna lèma èbu. Oso'
dupolo. Bânnè ta' terro aroko'a nyaman, sakèng satèya arghâna roko' ngama'.
Napok nampèlèng arghâna. Mon pas èkabelli roko' sè aghembhâr 'A' tantona nambhu
samèngghu pas ta' aroko'. La tadâ' sè èkabelliyâ. La tompes pessèna.
"Ènga'
rèya, To. Sèngko' satèya teppa'na bhingong. Posang jhâ' kodhu bârâmma'a.
Ngalèngsang rassana pèkkèran."
"Yâ,
arapa ma' dhâlâ ènga' jârèya....?"
"Pola
andi' otang. Otâbâ andi' sala ka orèng?"
"Bânnè,
To. Arèya masala tèngkana atè. Sèngko' satèya teppa'na lèbur ka sèttong orèng
bini'. Orèng bini' sè sèngko' kennal sataon ri'-bâri'na. Sakèng sèngko' pajhât
ta' perna acarèta ka pa-sapa. Bhuru satèya rèya sèngko' acarèta ka bâna. Tadâ'
orèng tao sakalè."
"Terros...."
Tolak nyandhâ' bhântana Sattar. Ngènom kopi èserrop ar-sa'arra. Sa'arra ghi'
ta' toron. Ghi' ngambâng.
"Sèngko'
lèbur sara ka rèng bini' rèya, To. Bâriyâ kèya, Insyaallah rèng bini'na lèbur
kèya ka sèngko'. Padâ salèng nèser. Padâ salèng èman. Sakèng sèngko' pas lajhu
aromasa kobhâtèr terros. Tako' terros."
"Kobhâtèr
tako' ta' bisa mabhunga. Tako' bilâ sèngko' mènta pas ta' ètarèma. Bâ'na kan la
Tao dhibi' ka tang kabâdâ'ân jhâ' ènga' apa. Ekonomina sèngko' ghi'
san-kasanaghi. Pendidikanna sèngko' ghi' ongghâ toron. Tang kalakoan ghi' ta'
ètemmo konco' bhungkèlla. Mon mènorot bâ'na bâremma, yâ...."
Kabâdâ'ân
èsep. Ngâbâsaghi Sattar cora' serius ongghu carètana. Cora' ta' amèlèlèr
bhântana. Bhuru satèya Sattar acaca orèng dhâlâ maserius sèpa'. Ta'
aghunjegghân. Bhuru satèya bâdâ orèng bini' sè maghuli atèna ka'angghuy
abukka'. Karettekka Tolak dâlem pèkkèrra.
"Mon
ènga' rèya usa solet polè ghâllu roko'. Ma' lancar." Tolak abhânta dhibi'.
Sambi' misem nè'-sakonè'.
Sattar
lajhu pas nyolet ongghu ka roko'na. Roko' kretek cap 76 madu. Arghâna dubellâs
èbu. Bâdâ sè ajhuwâl tello bellâs èbu. Pajhât la abit Sattar aroko' kretek.
Roko' sè nyaman oca'na. Mon ta' 76 yâ gudang garam mèra. Jârèya la.
"Ènga'
rèya, Tar...." Tolak masèpa' ngantangnga abhânta.
"Satèya
pertanya'anna bâdâ è bâ'na. Bâ'na nèser ongghu ka sè bini' apa bârâmma?"
"Yâ,
niser, To. Èman sara sèngko'...."
"Yâ,
mon niser dhina pas mangkat bismillah. Sè penting bâ'na la usaha. Abâlâ apa
bâdâna ka sè bini' bân èyadâ'na bhâlâna sè bini'. Parkara ètarèma otabâ ta'
ètarèma jârèya motemmo dâgghi'. Bâ'na kan la andi' nèyat bhâghus. Bânnè
nan-mènanna. Niser ongghu. Èghâbâyyâ bhâlâ ongghu."
"Tapè,
To...."
"Ènga'
rèya, Tar. Rèng lakè' rèya nomer sèttong kodhu angko. Artèna bilâ la bhânta
kaloar dâri colo'na jhâ' ghi' jhilât polè. Pas kodhu billâi tekka akodhuwâghi
cètak èkasoko. Jhâ' ghun bângal ngoca' tarèsna tapè tadâ' bhuktè pa-apa. Ella
mon ènga' jârèya ta' kennèng ka ko-lako."
"Ka
bâlâ ka sè bini'. Jhâ' bâ'na lakar ghi' ta' andi' pa-apa sè èbâghiyâ. Bân lakar
ghi' ta' dhâddhi pa-apa sè èkasangowaghiyâ. Tapè sèttong tarèsna sè tombu è
atèna bâ'na ka rèng bini' rowa, bhâkal dhâddhi sanjhâta ka'angghuy terros
abhillâi mabhunga'a."
Sattar
ghun nengneng. Aonggu' sakonè'. Cora' ta' metto oca' sè abhânta'a. Pola
pèkkèrranna san-kasanaghi. Roko'na arengnga dhâlâ lanjhâng. Dhâlâ ghâgghâr
dhibi'. Dhâlâ loppa jhâ' tanangnga ajheppèt roko'. Ngejjhit tasèddhing ka
mardâna. Marèna abâli polè. Cengngeng polè.
"Mekar
nyamana sè bini', To. Orèng dhisa sè dâ' lao' è kotta cer-ancerra. Lâ-bhâlâna
la pan-mapan kabbhi, To. Mènta'a apa pagghun bâdâ. Sakola'anna lâ-bhâlâna
ghi-tèngghi kabbhi. Sè wâ'-towa'an lulus S2. Kaka'na sè nomer duwâ' marè lulus
s1 langsung alako pas abisnis. Odi'na la makmor. Jhâu dâri sèngko'."
Sattar nyobâ' ajellasaghi. Matana mèra. Cè' ètemmona jhâ' teppa'na bhingong
ongghu. Laèn dâri bhânta bân ghulina.
"Yâ,
mon jârèya pajhât la biyasa, Tar. Namong ta' sakabbhi'na orèng rèya ngabâs
bâ'na sè satèya. Artèna ghulina odi' kan ta' kèra ghun-pagghun malolo. Pagghun
bâdâ lik-bhâligghâ dâdâr. Bân engko' yâkin poko' bâ'na bân sè bini' la patang
partajâ. Patang ridâ' ka'angghuy padâ salèng ajâgâ. Insyaallah jhâ' sènga'a
opama panyakè' pagghun èpanemmo tambhâ."
"Ta'
tao, yâ, To...."
"Patennang,
Tar.... Tugâssâ engko' bân bâ'na rèya ghun poko' aghuli. Noro'è ghilina aèng.
Aèngnga la marè èkolak bi' sè Kobâssa. Ta' kèra taporop. Ta' kèra tabhâlik. Mon
pajhât bâ'na bân Mekar ghilina aèngnga padâ pagghun èpatatemmo. Ta' kèra
tasalèp."
"Bân
polè, nalèka sè èkakobhâtèrè bâ'na marghâna kabâdâ'enna bâ'na sè satèya.
Pertanya'enna, masa' bâ'na ta' aghuliyâ polè. Pagghunna nengnengnga ènga'
jârèya. Kan sè pastè pagghun ajhâlân. Pagghun apoter. Dhâddhi engko' yâkin,
tekka ghun ngèding carètana dâri bâ'na, Mekar rèya rèng bini' sè ngartè parkara
ènga' jârèya. Ta' kèra sakabbhi'na èyokor kalabân arta bân kalakowan."
Langngè'
ondem, sassa'an èyangkès kabbhi. Tako' dhungkap ojhân. È ampèr, Sattar
pèndhânan ollè bhinar. Pola bhântana Tolak bâdâ sè masok. Bhender ta' lajhu
èkala' kabbhi, tapè palèng enjâ', pastè bâdâ tekka ca'-oca'an sakerra' sè
dhâddhi tambhâ. Paroko'na la ngantang lancar. Kabhâsaghi rèng-orèng la ngantang
bhâsnang. Lakar ènga' rèya ghunana akanca. Bilâ kenca pagghun palotan. Bilâ
kanca pagghun tarètan. Sattar bân Tolak jhât la akanca'an dâri sajjhâgghâ
akuliyâ S1. Apolong kost-an. Ngakan apolong. Tèdung apolong. Ghun mandi sè ta'
apolong.
Sumenep,
03/02/23
**Ajaz
Elmazry merupakan mahasiswa pascasarjana UNISMA Malang, Pegiat Komunitas Ghâi'
Bintang, dan penulis buku Odi' bân ta-carètana.
