ORENG ganeko paggun rerengen ta’ re-mare. Nyala’agi perreng se
malang ban dhurina gaggar saromban. Sela gaggar saromban, jeng-manjeng e
tengnga jalan. Sambi agusot sokona se ngalocor dhara, oreng ganeko acareta ja’
sokona se ecoco’ e padduna teggal se bannya’ dhadharra perreng, se ta’
ale’-pale’ sakale. Oreng ganeko acareta kalaban dhai se marongo’ ban makomo’
colo’na.
”Huh, empon, ma’ korang ajar
bariya dhuri e padduna jalan garowa. Bula se entara ka Ma’na Tukina
burung-burung bariya. Ja’ senga bisa, eja-kaja bula paggun ajalan. Tape bila
cara neko, dharana laju ngalembak. Bula dibi’ gariming ngabas dharana,” komo’na
acareta dhara se saongguna gun nyapcap.
Pan-barampan tatanggana
dhateng. Polana oreng ganeko ekakabar ginjat. Ta’ bisa ajalan ecoco’ dhuri.
Dharana ngalembak. Lobangnga raja. Ban careta-careta laen se etambai kalaban
palappa-palappa se magarimingan reng-oreng. Saengga bannya’ oreng se dhateng
kaangguy nyapot.
Badha se taker matoron
so’onanna se aesse aeng. Badha se matoron palasa. Ambu aedder dagangan. Nyepper
sakejja’ polana dhalem settong taneyan egaribbunge oreng bannya’. Badha
oreng se nyaba’ pekolanna ban dhuwa’ renjingnga.
Badha se nyaba’ peltong ban
sadha’na polana takerjat nangale e settong taneyan bannya’ oreng. Bila badha
bung-garibbungan pajat makabateran. Nape pole sampe’ para’ possa’a sataneyan.
Abasanna dhari lowar taneyan
pajat sella’ kalaban oreng se apol-kompol. Padha asandhakep. Akaton dha-padha
ngosap dhadha. Notop colo’na karana ta’ mangga. ”Dhu, ma’ barinto...”
”Buh empon, pajat berrit e
padduna teggal garowa. Dhurina bila nyoco’ ta’ sakera-kera. Sela dhalem, gi’
sake’,” komo’na careta. Bannya’ colo’ se abendherragi dungngingnga.
”Badha nape, gi?” sala
settong oreng se aropa’agi tokang edderra juko’ atanya.
”Mat ecoco’ dhuri, laju
ginjat, sambi dhalem, ban lobangnga raja. Dharana kose ta’ ekenneng tamba’,”
settong oreng acareta. Oreng se ecoco’ dhuri ganeko ngadhudhu. Polana dhuri se
potong e dhalem sokona gi’ ta’ ekenneng aju’.
”Dika ajalan baramma, na,
ma’ bisa taker potong dhurina?” sala settong tatanggana atanya sambi matoro’
montengnga ka padduna lencak.
”Enggi ajalan biyasa, kose
aothala. Aba’ ajalan pon biyasa. Ta’ emodhil-modhil. Gi’ palang. Nape pole ja’
senga taker epethal-pethal.”
”Iya palangnga ba’na pajat.
Bila aba’ ajalan biyasa, ta’ kose mosse’, ta’ kose athal-pethal, pas ecapo’
balai, tandhana ba’na pajat palanga. Ca’na gi’ ta’ eaju’ dhurina ya?” oreng se
agentang eattassa lencak ganeko gunna akepek.
”Aneko gi’ ngantos susterra,
ma’ olle eberri’ obat gallu, ma’ olle ta’ sake’ parana bila eaju’.”
”Mangkana gunna ecoco’ dhuri
ne’-kene’ la ta’ bisa’a ajalan. Apana pole sampe’ togel sokona. Bisa keya, keng
ginjat. Mangkana oreng reya ta’ usa ga’-masoga’, ga’-magaga’. Pera’ ecoco’
dhuri ne’-kene’, la ne’-marene’,” reng-oreng se pon nyaba’ montengnga molae
gella’ agella’ areng-bareng. Badha se gunna aonggu’. Tandhana nyerrep ka
panggaliyanna.
”Nape pole se ecoco’ soko.
Bila sokona se ecapo’, laju empon, ta’ bisa aguli. Ongguwan neko...”
”Enggi. Lerres.”
E taneyan, reng-oreng pon
molae sengset gan sakone’ kalaban adina pangarep mandara lekkas baras. Se
aedder juko’ ngangka’ palasa ban eso’on pole, bakal nyepper ka ga-tatangga se
buru etemmone. Ca’na, juko’na pon bannya’ se korang ban abit ta’ melle juko’ ka
tokang edder ganeko. Di dhalem palasana badha talam. Salaen ajuwal juko’, oreng
ganeko ngeba karici’, kepeng, temon, terrong, ban samacemma.
”Aneka’ kobi gallu, ma’ olle
ta’ pae’ dhalem parjalanan.”
”Empon, cokop. Bula molae
gella’ banne gunna ngedderragi juko’. Tape ngedderragi caca. Pon pan-barampan
kale eberri’ kobi mon oreng. Taker sembeng tabu’ bula neko.”
Susterra pon dhateng.
Makalowar pakakas kaangguy ngaju’ se cengkalan ganeko. Tape, susterra bak
cengkalan keya. Dhuri ganeko gi’ ethek-guthek. Saengga orengnga ngadhudhu lebbi
marenges.
Suster ganeko pas maccowe
sokona se balagat ban kandel. Sela bariya, dhurina nyelket dhalem sokona se
epet-leppet. Marena ebaccowe, esunti’ sakone’ pas eaju’ kalaban lekkas, sampe’
orengnga takerjat kalaban ngekke’ bibir babana.
”Buh... Pendhanan nyengnge’.
Banne gun nyengnge’. Huuuuh!!! Aba’ laju maranga’. Senga’, dhuri ganeko badha
seherra. Mon rokem se ne’-kene’ ta’ kose matakerjadan kajana aneko. Aneko dhuri
carang macem nape, sampe’ mata’latenan. Mon dhaggi’ bisa ajalan, esareya
dhurina. Pas etetteya, enyambiyagiya kapak. Laju ta’ eberri’a asapora dhurina.
Dhuri ca’na. Tape kose nyeksa cara neko,” marongo’na kalowar kalaban colo’
komo’na.
”Se nyamana dhuri mon
edidda’ enggi nyake’e. Ja’ rengan dhuri ta’ minta didda’. Enggi mon oreng se
minta didda’, re-mareyanna daddi nyamanna ka se edidda’, ka se nedda’ enggi
pendhanan,” saodda susterra se sakejja’ bakal mole, marena eberri’ bajaran.
”Buh... Empon, aneko nyeksa
parana. Bula nyangka pajat badha ba’-saba’na dhalem dhuri ganeko. Aneko badanna
bula laju maranga’. Ta’ kajana se biyasana mon ecoco’ carang. Aneko katon pajat
esangaja kaangguy bula ma’ olle ta’ bisa ajalan. Ma’ olle ta’ bisa alako. Sela
aba’ cara neko, gi’ ta’ ebagiya alako. Sajjana aba’ ta’ epangakana.”
”Ma’ sampe’ taker ta’ bisa
ngakan?” Susterra takerjat.
”Mon ta’ alako edhimma
olleya se ekabelliya berras jagung?”
”Ca’na bula me’ babajana
dhuri ganeka taker mata’ bisa ngakan. Bula pamet palemana. Aneko ngalleya ka
laen kennengngan. Ma’ olle padha lekkas baras.”
Samolena susterra, oreng
ganeko paggun marongo’. Ngolange cacana. Nyala’agi dhurina se manjeng e tengnga
jalan. Atanya dibi’, anape ma’ bisa nyoco’ aba’na. Anape ma’ ta’ nyoco’ oreng
laen se ajalan gunna sakarebba sokona. Se kadhang ajalan gunna mapalanga oreng
laen.
Dhaina sajan kerso’. Dhuwa’
alessa sajan semma’. Colo’na sajan komo’. Bibirra sajan agermo’. (*)
Rejjep, 1437
Pangarang Mat Toyu